Onderzoek van historische kalkmortels in België

“Kalk is het langst gebruikte bindmiddel, en kalkmortels het meest verbreide type mortel in de geschiedenis van de bouw. Voor de restauratie van historische gebouwen is een compatibele mortel noodzakelijk.


Uit een literatuuroverzicht blijkt dat kalkmortels geschikt zijn voor de restauratie van historische gebouwen, maar dat veel kennis over het aanmaken en de eigenschappen van goede kalkmortels verloren is gegaan.


Naar aanleiding van een recent doctoraat aan de Katholieke Universiteit van Leuven (Callebaut, 2000), werden meerdere mortels uit historische gebouwen in België (uit Gent, Leuven, Namen en Doornik) bemonsterd en werd een methode opgesteld om deze historische mortels te karakteriseren. Details kunnen in dit proefschrift nagelezen worden. Indien een restauratie van het gebouw, en meer specifiek de oude mortels, ter sprake komt, is een goede karakterisatie van historische mortels onontbeerlijk om een gepaste compatibele restauratiemortel te ontwerpen. De historische mortels uit België werden tijdens dit onderzoek geanalyseerd met microscopische, mineralogische en chemische technieken. Op die manier kunnen het type bindmiddel, types aggregaten, toeslagstoffen … bepaald worden en kan eveneens een beeld gegeven worden van de eventuele schade aanwezig in de mortel.

Tijdens het onderzoek werden eveneens enkele testen uitgevoerd naar de eigenschappen van kalkmortels gemaakt in het laboratorium. Er werden mengsels getest met commercieel gebluste luchthardende kalk en traditioneel gebluste luchthardende kalk met verschillende soorten zand. De traditioneel gebluste kalk werd gemaakt door het mengen van brokken gebrande kalk met vochtig zand. Uit de analyse van de historische mortels bleek deze techniek veelvuldig gebruikt te zijn in het verleden. Uit de eerste testen bleek dat drooggebluste luchthardende kalk goede resultaten vertoonde wat betreft vorstbestendigheid en druksterkte.


Uit de eerste onderzoeken bleek dat kalk als bindmiddel voor restauratiemortels goede eigenschappen vertoont. Verder onderzoek is evenwel nog noodzakelijk om alle vereiste eigenschappen te kennen."

Artikel van K. Callebaut, "Characterisation of historical lime mortars in Belgium :
implication for restoration mortars", unpublished PhD-thesis, K.U.Leuven 2000.